بررسی انسان شناختی استقبال مردم از رقص و آواز
مجله سرگرمی: یك انسان شناس معتقد است: هنرهای آیینی كه متاسفانه به دلایل متعددی مورد بی مهری سازمان سیاستگذاری فرهنگ رسمی ما قرار گرفته اند، در عمل برای مردم بعنوان یك منبع كلیدی تجربه هنری و هویتی تعریف می شوند.
جبار رحمانی در گفت وگو با ایسنا، درباره اینكه چرا فیلم رقص های محلی و موسیقی اقوام ایران در شبكه های مجازی مردم را به یازدهمین نمایشگاه بین المللی گردشگری كشاند؟ بیان كرد: مساله استقبال از این كلیپ های كوتاه مربوط به آیین های سنتی و هنری را می توان از چند وجه مورد توجه قرار داد. آنچه كه در ویدیوهای مربوط به رقص های آیینی و موسیقی اقوام در نمایشگاه بین المللی گردشگری به نمایش درآمده و مورد استقبال قرار گرفته دارای چند مولفه همچون نمایشی از یك آیین سنتی و اصیل محلی، وجه هنری و زیبا شناختی، خارج كلیشه های رسمی و رسانه ملی در حوزه هنر مشروع و رسمی است و از سویی پیوند با خاطرات قومی و محلی منطقه ای و دلالت های هویتی در سطوح ملی و ملی است.
او ادامه داد: همه این سطوح پنج گانه ای كه برشمردم می تواند این نمایش های كوتاه را برای هر ایرانی جذاب كند. در شرایطی كه اكثریت جمعیت تهران، اصالتی غیر تهرانی دارند، این ابعاد پنجگانه اگر در ارتباط مستقیمی با هویت و اصالت تاریخی ساكنان این شهر داشته باشد، به طور خاص و ویژه مورد توجه قرار می گیرد. اما اگر ربط مستقیم و خاصی نداشته باشد، همه آنها در سطحی كلان به مثابه بخشی از میراث و فرهنگ ملی ما، به هویت ملی افراد به طور عام و كلان مرتبط می شوند.
عضو شورای مركزی انسانشناسی و فرهنگ افزود: در نتیجه آنچه كه رخ می دهد، فرآیندی از لذت زیباشناختی و تجربه هویتی در سطوح خرد و محلی تا سطوح كلان و ملی است.
رحمانی با اشاره به اینكه استقبال مردم از عناصر هنرهای آیینی را می توان با عنایت به نكته فوق بهتر درك كرد، اضافه كرد: باید دقت كرد كه وجه گردشگرانه، یك وجه فرعی و جانبی در مواجه و استقبال از این هنرهای آیینی است. زیرا وجه گردشگرانه، ماندگاری وعمقی را كه وجه هویتی - فرهنگی دارد، نمی تواند داشته باشد.
او اظهار داشت: هنرهای آیینی جایی هستند كه مردم یك منطقه، قومیت و خرده فرهنگ، می توانند خاطره قومی، هویت محلی و درنهایت خویش فردی و جمعی را در آن جست وجو كنند و از خلال این مواجه زیباشناختی با منابع هویتی و قومی خودشان، بتوانند هویت شان را بازسازی كنند.
این انسان شناس بیان كرد: البته وجه مفرح و شادمانه این هنرهای آیینی در استقبال از آنها بی تاثیر نبوده است. در نظام فرهنگی كه شادمانه بودن، به طور سیستماتیك حاشیه ای شده است، جامعه و بدنه جوان آن، عمیقا در جستجوی لحظات شادمانگی آیینی و زیباشناختی ای هستند كه آن را تجربه كنند. در این شرایط، مواجه شدن با هنرهای آیینی نقشی كلیدی برای پر كردن خلا حس شادمان بودن می تواند داشته باشد.
رحمانی افزود: هنرهای آیینی اصیل به علت آنكه میراث تاریخی و فرهنگی یك قوم و منطقه هستند، اصولا در مواجه با كج فهمی های قدرت رسمی، ممكن است اندك زمانی در حاشیه قرار بگیرند، اما لزوم های هویتی و عاطفی افراد و گروه های جامعه، مجددا زمینه ای را برای ضرروت حضور این آیین ها فراهم می كند. جشنواره های فرهنگی كه در سال های اخیر برگزار شده اند، فرصت محدودی را برای نمایش و اجرای این هنرهای آیینی فراهم نموده اند. اما هنوز كفایت لازم را برای رفع نیازهای یك فرهنگ به هنرهای آیینی ندارند.
او با اشاره به اینكه البته در هنرهای آیینی چند مولفه هستند كه آنها را دچار وجه مساله مند و گاه صدمه شناختی از منظر فرهنگ رسمی می كند، اضافه كرد: این مولفه ها عبارتند از شادمانگی، عدم تفكیك جنسیتی، و مهمتر از همه حضور زنان و در نهایت كنشگری و اجرای زنانه در آنها. اصولا فضا و زمان آیینی، مهمترین خصوصیت شان، تالیف نظم جنسیتی و سلسله مراتب قدرت در جامعه است. آیین ها فضایی هستند كه همه افراد از هر جنس و سن و مرتبه ای در كنار هم قرار می گیرند. ضمن آنكه این جمع بودگی فراگیر و فارغ از تفكیك ها و محدودیت ها، در فضایی شادمانه و معمولا با رقص و موسیقی سنتی هم همراه است.
عضو شورای مركزی انسان شناسی و فرهنگ اظهار داشت: همه این مولفه ها در شرایطی كه فرهنگ رسمی ما، الگوها و كلیشه های محدودی را برای با هم بودگی فارغ از سن و جنس و مرتبه در یك فضای شادمانه (همراه با موسیقی و رقص سنتی) تعیین كرده است، به خوبی نشان داده است كه اصولا هنرهای آیینی با مختصات ساختاری فضاهای عمومی و رسمی ما در تناقض هستند. زیرا آنكه بر مسند قدرت تصمیم گیری در باب فضای عمومی است، معیارهایی را كه باید رعایت كند با منطق بنیادین این آیین ها همخوان نیست. در نتیجه این شرایط، ما شاهد این وضعیت هستیم در اندك زمان كوتاهی كه هنرهای آیینی سنتی می توانند فرصتی برای نمایش و اجرا در فضاهای عمومی پیدا كنند، به شدت مورد استقبال قرار می گیرند.
رحمانی بیانكرد: بنابراین سیاستگذاران فرهنگ عمومی هم باید درك خودشان از هنرهای آیینی سنتی اصلاح كنند و هم اینكه فرصت و فضای كافی در اختیار این هنرهای آیینی برای اجرا در زندگی مردم فراهم نمایند. این ها بخشی از منابع فرهنگی و هویتی ما هستند، كه نمی توان آنها را در توسعه فرهنگی این جامعه نادیده گرفت یا حذف نمود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب