پنجشنبه های مستند در مهر؛
بی پناهی پناهجویان ایرانی در اروپا
مجله سرگرمی: تهیه کننده و کارگردان مستند زمزمه های گمشده در دوردست ضمن اشاره به خاصیت های این مستند از نسبت آن با مسئله فراگیر پناهجویی از ایران به کشورهای اروپایی، توضیحاتی ارائه نمود.
منصور فروزش تهیه کننده و کارگردان فیلم مستند «زمزمه های گمشده در دوردست» که از آثار حاضر در سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر است، درباره ایده اولیه ساخت این مستند به خبرنگار مهر اظهار داشت: در سالهای اوج بحران پناهجویان در اروپا برای اکران فیلمم در یک جشنواره به اروپا رفتم و آنجا شرایط بسیار اسفناک پناهجویانی را که عموماً از سوریه آمده بودند، از نزدیک دیدم. این تصویر بسیار متفاوت با تصویری بود که قبل از آن درباره مساله پناهجویان در ذهن داشتم. بنابراین هم مساله برای من از یک ذهنیت برخواسته از رسانه و اطلاعات رایج در جامعه که از زمان کودکی همه ما با آن مواجه هستیم تبدیل به یک عینیت دهشتناک شده بود. این شروع یک درگیری ذهنی با مساله بود. مثلاً این که در بزرگترین شهرهای اروپا با خانواده هایی مواجه می شوید که زبان محلی را بلد نیستند و در کوچه و خیابان و کنار اتوبان و جاده با هرچه دستشان آمده برای خودشان یک محل زندگی فراهم نموده اند، چیزی نیست که بتوان به آسانی از کنار آن عبور کرد.
وی اضافه کرد: این صحنه ها هیچ تناسبی با آن تصور زندگی در اروپا که در فیلم ها و کارتن های کودکی ما سراسر با نور و رنگ و شادی ترسیم شده بود نداشت.
ابعاد مختلف مسئله پناهجویان در اروپا
این مستندساز افزود: پس از اینکه برای تحصیل به اروپا آمدم، مساله برایم واضح تر شد، یعنی مساله مهاجرت غیرقانونی شهروندان خاورمیانه به اروپا نه فقط ماهیتش را برایم بعنوان یک مساله فقط انسانی که حمایتی صددرصدی در اروپا دارد از دست داد بلکه ابعاد مختلف دیگری هم به آن افزوده شد. مثلاً مساله پناهجویان در کشورهای اروپایی امروز چندین وجه مختلف دارد که می توان به ارتباط آن با امنیت ملی کشورها و همین طور برخاستن صداهای مخالف در جوامع اروپایی و در بین شهروندان اروپا اشاره نمود. بنابراین هم هست که در نحوه مواجهه با پناهجویان کاملاً با بدبینی و عدم توافق بین دولت ها و حتی مردم اروپا مواجه هستیم.
برای من واضح بود که پناهجویانی که از کشورهای جنگ زده به اروپا سرازیر شده بودند دلیلی قابل درک برای کار خود داشتند. اما مسأله پناهجویان ایرانی یک مساله متفاوت و قابل بحث بوده و هست وی ادامه داد: در این بین برای من واضح بود که پناهجویانی که از کشورهای جنگ زده به اروپا سرازیر شده بودند دلیلی قابل درک برای کار خود داشتند. اما مسأله پناهجویان ایرانی یک مساله متفاوت و قابل بحث بوده و هست. بنابراین با دوستانی که در مساله پناهجویان کار تخصصی و دانشگاهی انجام داده بودند وارد بحث شدیم تا به یک مدل مشخص و دقیق جهت بررسی موضوع دست پیدا نماییم. در این بین یکی از شانس های ما حضور خانم دکتر غلامپور بود که در دوره دکتری تحقیقات مفصلی راجع به پناهجویان ایرانی انجام داده اند.
این مستندساز افزود: این همکاری با شروع رایزنی با نهادهای در ارتباط با مساله پناهجویان برای ستاندن مجوز شروع شد، تقریباً برای نمایندگی های صلیب سرخ در ۱۲ کشور نامه نگاری شد تا بتوانیم برای فیلمبرداری مجوز بگیریم اما همه آنها به انواع روش ها با درخواست ما موافقت نکردند. تا این که صلیب سرخ صربستان دسترسی محدودی برای تصویربرداری در یکی از کمپ ها تازه تاسیس در یکی از شهرهای کوچک مرزی را به ما داد.
ایران؛ تنها کشور با سیر صعودی پناهجویی به اروپا
فروزش بیان نمود: اهمیت این مورد زمانی برای ما بیشتر شد که دیدیم در بین ۱۰ کشوری که آمار بیشترین پناهجو را در اروپا دارند، تنها ایران است که آهنگ رشد تعداد پناهجویانش در اروپا صعودی است. در حالیکه مثلاً افغانستان یا سوریه که از نظر تعداد پناهجویان، بالاتر از ایران قرار دارند آهنگی نزولی را در پیش گرفته اند. این یک زنگ خطر به حساب می آید.
وی اضافه کرد: باید توجه داشت که مساله ما و این فیلم معطوف به مساله مهاجرت از مبادی غیرقانونی می باشد و نه مهاجرت های قانونی همچون کاری، شغلی یا تحصیلی، چونکه تفاوت این دو راه مهاجرت بسیار زیاد و متفاوت می باشد. چونکه در مهاجرت از مبادی غیرقانونی ما با ۲ مساله جدی مواجه هستیم اول این که فرد هیچ حقوق قانونی تاکید می کنم هیچ حقوق قانونی ندارد، یعنی عملاً به علت عدم وجود مدارک قانونی فرد در سیستم قانونی و رسمی که ملزم به پشتیبانی از حقوق افراد است جایگاه شناخته شده ای ندارد. یعنی وقوع هر نوع اتفاق برای فرد از هر نوع و جنس از طرف قانون غیرقابل ردیابی است. بنابراین هم هست که طبق آمار کمیساریای عالی پناهندگان و طبق گزارش گاردین در میان سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ بیشتر از ۱۸۰۰۰ کودک که در اروپا ثبت پناهندگی کرده بودند، ناپدید شده اند که البته بدون شک به علت این که بخش قابل توجهی از افراد بمحض ورود اطلاعاتشان ثبت نمی گردد این عدد می تواند به مراتب بالاتر باشد و این عدد تنها در ارتباط با کسانی است که پس از ثبت در یکی از کشورهای اتحادیه مفقود شده اند و نه همه مفقودی ها.
این کارگردان مطرح کرد: پس مساله اول حقوق افراد است، یعنی فرد بعنوان پناهجو در طول سفر و حتی پس از رسیدن به مقصد مورد نظر از نظر قانونی بعنوان یک فرد با حقوق مشخص در نظر گرفته نمی گردد. مساله دوم مساله خطرات و تهدیدهای این تصمیم وحشتناک است. چونکه فرد باید از بین جنگل، کوه و دشت در ایام بارانی و شب های برفی عبور کند تا بتواند به مقصد مورد نظر برسد. این سفر یک سفر تفریحی یا طبیعتگردی نیست، چونکه افراد زیادی به علت تشنگی یا گرسنگی، یخ زدگی، سرمازدگی، یا مواجه شدن با گروه های تندرو محلی، راهزنان و یا حیوانات وحشی جان و مال خودرا از دست می دهند. این ها در صورتی است که مساله خطرات قاچاقچیان انسان یک خطر غیرقابل چشم پوشی است. در کنار اینها باید اضافه کرد که از نظر کشوری که فرد به آن ورود غیرقانونی داشته است، فرد و خانواده او مجرم هستند و پس از دستگیری باید مدتی را در زندان بگذرانند.
فروزش مطرح کرد: خانواده هایی بوده اند که در زندان کشورهای مختلف میان مجرمان خطرناک نگهداری شده اند و هرکدام از افراد خانواده در یکی از زندان ها گرفتار شده اند. این ها واقعیت هایی است که کمتر در طول این سال ها به آنها پرداخته شده است. در واقع ما در این مستند اهتمام می نماییم واقعیت را تا جایی که امکان دارد برای مخاطب بیان نماییم و فکر می کنم نقطه تفاوت این مستند با کارهایی از این دست که برای رسانه های عموماً خارجی ساخته شده، این است که در آن مستندها معمولاً مستندساز با هدف جلب حمایت سازمان ها و نهادهای بین المللی اهتمام در نمایش شرایط اسفناک اقامت پناهجویان داشته است.
امواج مهاجرت و سرنوشت های نامعلوم
سید مهدی دزفولی بعنوان دیگر تهیه کننده این مستند هم به خبرنگار مهر اظهار داشت: ما در این سال ها به علت مشکلات عمده اقتصادی و معیشتی در ایران و همین طور تصور غالب و بعضاً نادرست از زندگی مطلوب و رویایی در غرب شاهد سیل مهاجرت غیر قانونی از ایران به اروپا و بخصوص اروپای شمالی و اروپای غربی بوده ایم و هستیم. این موج مهاجرت برای نخستین بار در سالهای جنگ ایران و عراق در دهه شصت رخ داد. در آن سال ها سیلی از مهاجرین به اروپا سرازیر شدند و بخشی از آنها البته در آن سال ها به ژاپن نیز رفتند تا به زندگی رویایی و مطلوب خودشان برسند اما برای خیلی ها این زندگی رویایی تبدیل به وضعیتی کاملاً متفاوت با تصور اولیه افراد شد چون واقعیت چیز دیگری بود که فکرش را هم نمی کردند. بعد از جنگ در دهه هفتاد باز شاهد موج دوم این مهاجرت ها بودیم. بعد از وقایع سال ۸۸ هم باز شاهد موج سوم مهاجرت غیر قانونی بودیم و در این سالهای اخیر به علت تشدید تحریم ها و سخت تر شدن معیشت مردم در ایران، شاهد موج چهارم بوده ایم. البته در این میان هم عده زیادی به اروپا مهاجرت کردند اما همانند این چهار موجی که عرض کردم، گسترده و پر تعداد نبوده است.
در ایران تصور روشنی در اینباره وجود ندارد و بنابراین شاهد اتفاقات تلخی برای مهاجران ایرانی غیرقانونی در اروپا هستیم. کشته شدن در راه مهاجرت، آوارگی، دزدیده شدن، به تاراج رفتن سرمایه آنها و در نهایت حتی رسیدن به اروپا اما مواجه شدن با واقعیت های زندگی بعنوان یک خارجی بخشی از این سرنوشتی است که در انتظار مهاجرین غیر قانونی می باشد دزفولی اظهار داشت: طبق آمار، ما بیش از هفت میلیون ایرانی خارج از کشور داریم که در حدود یک سوم از این تعداد مهاجران غیر قانونی هستند که از مرز ترکیه و یا مرز کردستان عراق به اروپا رفته اند. پرداختن به مهاجرت غیرقانونی و لطمه شناسی و درمان آن به نظر من نیاز به تولید مستندهای جدی و مفصلی دارد که به این چالش به صورت عمیق و درست بپردازد.
این تهیه کننده مطرح کرد: در ایران تصور روشنی در اینباره وجود ندارد و بنابراین شاهد اتفاقات تلخی برای مهاجران ایرانی غیرقانونی در اروپا هستیم. کشته شدن در راه مهاجرت، آوارگی، دزدیده شدن، به تاراج رفتن سرمایه آنها و در نهایت حتی رسیدن به اروپا اما مواجه شدن با واقعیت های زندگی بعنوان یک خارجی بخشی از این سرنوشتی است که در انتظار مهاجرین غیر قانونی می باشد.
وی در انتها درباره تولید این اثر بیان نمود: پیش تولید این مستند در سال ۱۳۹۸ شروع شد، در سال ۱۳۹۹ تولید و پس تولید آن به پایان رسید که کار فشرده و سنگینی نیز بوده است. امیدوارم این اثر در نخستین حضور جشنواره ای خود در جشنواره جهانی فیلم فجر بتواند دیده شود، بدرخشد، حرفش نیز شنیده شود. در ادامه بتواند در جشنواره های بین المللی دیگر هم حضور یابد و جریان ساز هم بشود. به امید خدا در برنامه های سالجاری و سال آینده ما تولید قسمت دوم این مستند هم وجود دارد که قسمت بعدی آن پرداختن به سرنوشت این آدم ها و شنیدن قصه آنها پس از رسیدن به هر یک از کشورهای اروپایی است.
منبع: مجله سرگرمی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب