جزیره لهجه ها را می شناسید؟
به گزارش مجله سرگرمی «استان سمنان را جزیره ی لهجه ها و زبان ها می شناسند؛ چون از هر روستا كه به روستای بعدی می روید، گویش ها و لهجه ها متفاوت می باشد، حتی یك مردمِ هر روستا، زبانِ نردن روستای دیگر را متوجه نمی شوند.»
هانی رستگاران - مسوول ثبت ملی اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان - که در برنامه «هفت اورنگ» رادیو، با تاکید بر این که ایران از نظر پراکنشِ گویش و زبان بطور ویژه در جهان مطرح است، افزود: این تنوع گویش و زبان، به صورتی در نقاط مختلف جهان، ما را از نظر جغرافیای فرهنگی نسبت به دیگر کشورهای دنیا منحصربفرد کرده است.
وی با اشاره به این که «زبان سمنانی» به شماره ۱۱۱۴ در ۳۰ آذر ۱۳۹۴ در لیست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است، درباره ی روند تهیه ی پرونده ثبتی این زبان توضیح داد: در جریان تهیه ی پرونده ثبتی این اثر، ساختار شناسی و آواشناسی این زبان بررسی گردید تا نخست به این نتیجه برسیم که آن یک زبان است یا گویش که با تحقیقات انجام شده و با کمکِ پژوهشکده زبان های پژوهشگاه میراث فرهنگی، به این نتیجه رسیدیم که از نظر ساختار بیانی کلمات و عبارات مورد استفاده در آن، زبان سمنانی یک زبان است و از نظر ادبیات و ساختارهای جملات، متمایز از فارسی است که بعنوان یک زبان منحصربفرد از آن یاد می شود.
او با بیان این که که منشا و ریشه ی این زبان، پهلوی است، اظهار نمود: باتوجه به این که خیلی از زبان های با ریشه پهلوی در گذشته از بین رفته اند، حالا این زبان بیشتر مورد توجه است. هر چند هنوز خوشبختانه در بخش هایی از مازندران، لرستان و شمال شرق کشور زبان پهلوی هنور پابرجا می باشد، اما آن در رابطه با زبان سمنانی، بعنوان منطقه ای که مدتی نیز پایتخت کشور بوده و به صورت سینه به سینه حفظ شده، امروز همچنان مورد استفاده است.
وی با تاکید بر این که اجزای تشکیل دهنده پرونده ثبت یک زبان از دیگر پرونده های ثبتی آثار متمایز است، اظهار داشت: در پرونده ی آثار ملموس، معمولا به آن دسترسی داریم و قابل دیدن و لمس کردن است و از نظر بصری در ذهنِ ما شمایلی از آن وجود دارد، اما در پرونده های ثبت میراث ناملموس که خیلی از آنها مواریث دارای فعل بصری نیستند، گاهی اوقات مفاخر، شخصیت ها و آداب و سنن قدیم قرار می گیرند.
رستگاران با تاکید بر این که پرونده های ثبت ملی زبان ها در مناطق خاص خاصیت خاص تری نسبت به دیگر پرونده ها دارند، اضافه می کند: باتوجه به این که عملا چیز منسجمی وجود ندارد که برمبنای آن مستنداتِ یک پژوهش و مطالعات مستند با هدف تشکیل پرونده، گردآوری شود، بدین سبب نخست باید گذشته این زبان را از تاریخ شفاهی افراد و قدیمی ترهای منطقه و پژوهشگران حوزه به دست آورد.
این پژوهشگر عامه با اشاره به ضرورت استفاده از اطلاعات افراد صاحب نظر در پژوهش هایی که برای دست یافتن به این اطلاعات کامل از زبان سمنانی نیاز است، می گوید: بنا بر این به افرادی مراجعه کردیم که در حوزه زبان های ایرانی به خصوص زبان با منشا پهلوی تحقیق کرده اند، از زبان شناسان معاصر خارجی تا زبان شناسان معاصر داخلی مانند منوچهر ستوده در این عرصه فعالیت داشته اند.
وی در ادامه به کوشش های انجام شده برای مطالعه ی چهارچوب و شاکله زبان شناختی این زبان اشاره می کند و می افزاید: برای این کار در بطن جامعه وارد شدیم، کسانی که شعرهایی به زبان سمنانی سروده یا کتاب هایی دراین زمینه داشتند را شناسایی کرده و در نهایت باتوجه به چهارچوب ساختار ادبیات زبان سمنانی توانستیم این را جا بیندازیم که این زبان قابل ثبت است و حتی می توان آنرا به کمیسیون ملی زبان های یونسکو نیز وارد کرد.
او با تاکید بر این که گویش هایی مانند لری و مازنی هنوز در بعضی از مناطق کشور استفاده می شوند و در واقع زنده هستند که واجد ارزش ثبت اند، ادامه می دهد: بدین سبب این وجود زبان ها به لحاظ عملکردی و باتوجه به این که پیشینه ای غنی دارند و نسل به نسل منتقل شده اند تا به امروز رسیده اند، خاصیت خاص تری نسبت به دیگر پرونده ها دارند و باید بیشتر روی آنها مطالعه شود.
رستگاران به در نظر گرفتن عنوان «جزیره لهجه ها» یا «زبان ها» برای استان سمنان بواسطه ی همین خاصیت ها اشاره می کند و می گوید: از حد فاصل شهرستان سرخه حدود ۱۵ کیلومتر به سمت سمنان، دو زبان کاملا متفاوت با ساختار و ادبیات متفاوت وجود دارد، روستاهای گوناگون در فاصله های دور تا نزدیک به یکدیگر حتی به شکلی نیست که گویش ها و لهجه های شبیه به یکدیگر باشند، مردم یک روستا زبان مردمِ روستای دیگر را حتی در فاصله ی کمی به یکدیگر متوجه نمی شوند.
مسوول دفتر ثبت اثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان تاکید می کند: ظرفیت این زبان، حتی در مقیاس آموزشی قابل سنجش است، این زبان می تواند در مدارس نیز آموزش داده شود، آموش و پرورش مناطق مختلف کشور می توانند زبان های محلی خودرا در مدارس خود آموزش دهند، تا این زبان ها وارد نسل جدید شود، البته تا کنون خوشبختانه اقداماتی مانند پخش برنامه هایی با زبانی محلی مناطق مختلف کشور همچون سمنان در شبکه های استانی و رادیوهای محلی مختلف انجام شده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب