تدوین تاریخ اجتماعی زنان قاجار بر مبنای اسناد مالی
به گزارش مجله سرگرمی، «ملاحظه هایی در رابطه با تدوین تاریخ اجتماعی زنان قاجار بر مبنای اسناد مالی» در نشستی تخصصی از جانب پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران بررسی گردید.
به گزارش مجله سرگرمی به نقل از ایسنا و به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، نشست مورد اشاره با عرضه ای پژوهشی از امین محمدی انجام شد.
این پژوهشگر در رابطه با علل انتخاب این مساله اظهار داشت: از زمان توجه تاریخ زنان، به عنوان یک حوزه‌ی مطالعاتی جدید در تاریخ معاصر، منابع موجود در این عرصه مورد توجه و اهمیت ویژه ای قرار گرفت. در واقع باتوجه به مرد محور بودنِ منابعِ کلاسیکِ تاریخ نگاری و نادیده گرفته شدنِ «زن» در آن، این که پژوهشگر باید چه منابعی را دستمایه پژوهش قرار بدهد، مورد توجه قرار گرفت.
او افزود: با وجود این که در دوره قاجار، شاهد رشد تاریخ نویسی و افزایش نگارش متون تاریخ نگاری هستیم، ولی این منابع به سبب مرد محور بودن، پایین ترین میزان داده های تاریخی را در رابطه با وضعیت زنان آن دوره در خود جای داده اند. زنان به عنوان نیمی از جامعه‌ی ایران، در این منابع نادیده گرفته شده اند و میتوان برای آن از واژه های پنهان یا خاموش در تاریخ استفاده نمود. در این بین، منبع مهمی که به شناخت کلی ما از وضعیت زنان کمک کرده، سفرنامه ها و خاطراتی است که نویسندگان ایرانی و غیرایرانی نوشته اند و این منابع، محور غالب پژوهش های اخیر تاریخ زنان شمرده می شود.
امین محمدی که در دوازدهمین جشنواره پژوهش و فناوری هم به عنوان پژوهشگر برتر عضو غیر هیئت علمی شناخته شده در ادامه با اشاره به این مطلب که در سالهای اخیر اسناد تاریخی معتبرترین و موثق ترین منابع تاریخ نگاریِ مورد توجه پژوهشگران حوزه تاریخ زنان محسوب شده، اظهار داشت: با بهره گیری از اسناد تاریخی، برخی زوایای پنهان تاریخ زنان قاجار روشن شد و باتوجه به دسترسی روز افزون به این اسناد، میزان استفاده از آنها هم در پژوهش های تاریخ زنان بالا رفته است. هرچند توجه به اسناد تاریخی روندی صعودی دارد اما تنها از میان انواع متنوع اسناد تاریخی غالباً عریضه های زنان و عقدنامه ها بیشتر از هر سند دیگری مورد استفاده پژوهشگران تاریخ زنان قرار گرفته است.
او افزود: توجه به این مساله که چه اسنادی می توانند برای نگارش تاریخ زنان مورد استفاده قرار گیرند، مساله بسیار مهمی است که کمتر به آن پرداخته می شود و هدف از برگزاری این نشست هم معرفی اسناد مالی دوره‌ی قاجار به عنوان منبعی غنی برای نگارش تاریخ اجتماعی زنان بوده است و بر مبنای انواع مختلف اسناد مالی میتوان اطلاعاتی در رابطه با تاریخ زنان دوره‌ی قاجار به دست آورد. خیلی از پژوهشگران بدین سبب که اسناد مالی با خط شکسته نستعلیق و سیاق نوشته شده و یا شمار زیاد مفاهیم و اصطلاحات مالی در آنها وجود دارد، کمتر به سمت استفاده از آنها می روند. این در حالیست که اطلاعات بسیار ذی قیمتی از اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی جغرافیایی در این اسناد وجود دارد.
محمدی در ادامه این نشست با تقسیم بندی اسناد مالی، اشاره کرد: در امتداد استفاده از اسناد مالی در نگارش تاریخ اجتماعی زنان، ابتدا این اسناد به دو بخش اسناد مالی دیوانی و اسناد مالی غیردیوانی تقسیم بندی می شود. در قسمت اسناد مالی دیوانی، کتابچه ها، دفاتر توجیهات، برات ها، قبوض و تعرفه های ارباب حقوق به صورت تفکیکی سندشناسی و تحلیل محتوا شد و در نهایت نشان داده شد که بر مبنای هریک از این اسناد چه اطلاعات ارزشمندی از تاریخ اجتماعی زنان قاجار میتوان استخراج کرد. هویت و عاملیت زنان در دوران پیشامدرن و مدرن، کنش های اجتماعی و اقتصادی، زنان حقوقبگیر و جایگاه زنان در دربار قاجار همچون مطالبی بود که بازتاب آنها را میتوان در اسناد مالی دوره‌ی قاجار دید و از آن در پژوهش های تاریخ زنان بهره برد.
این پژوهشگر در ادامه تصریح کرد: در قسمت دوم اسناد غیردیوانی مشتمل بر اجاره نامه ها، اجیرنامه ها، مبایعه نامه ها و رهن نامه ها سندشناسی و تحلیل شد. بررسی این اسناد نشان داد که برخلاف ادعایی که درباره‌ی زنان قاجار مطرح است، آنها نقش فعالی در مناسبات اقتصادی دوران پیشامدرن دارند. از طرف دیگر، اطلاعات بسیار مهمی درباره‌ی هویت زنان در دوران پیشامدرن در این اسناد وجود داشت.
بنا بر این گزارش، در قسمت پایانی نشست تخصصی «ملاحظاتی در رابطه با تدوین تاریخ اجتماعی زنان قاجار بر مبنای اسناد مالی»، اهمیت اسناد مالی در پژوهش های مربوط به مُهر زنان قاجار مورد بحث قرار گرفت و نشان داده شد که استفاده از مُهر نزد زنان بعد از دوره مشروطه به شکل بی سابقه ای بالا رفته است.
منبع: newsfun.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب