گلونی سربند زیبای زنان لر، دستاری از نقوش تاریخ و فرهنگ
به گزارش مجله سرگرمی لرستان گُلوَنی(به فارسی گلبندی) بگونه ای سربند و روسریِ زنان لر، لك و كرد گفته می شود.
این روسری حدود ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و ریشه آن به زنان کاسیت (اجداد قوم لر) می رسد و در زبان فارسی به صورت گُلبَندی تلفظ می شود که برگرفته از واژه گُل بَدن، نوعی پارچه هندی ابریشمی و لطیف است.
سعید شادابی در کتاب خود به نام فرهنگ مردم لرستان در بخش مربوط به لباس عروس و پوشش زنان عشایر به سرون (Sarvan ) اشاره کرده که همان حجاب و پوشش موهای سر و گیسوان عروس به وسیله چارقدهای ظریف و نازک گلدار ابریشمی در رنگ های مختلف است.
این پوشش به نحو خاصی است چونکه سر عروس را با چند تخته از این چارقدها می پوشانند و دنباله آنها را از پشت سر آویزان می کنند. همان جا توضیح داده شده که گلونی همان سرون های رنگی هستند و چارقدهای ساده و بزرگتر که حاشیه های رنگی دارد و ریشه دار هستند کت (Kat ) نام دارد.
گلونی سربندی برای مردان و زنان
گلونی را بیشتر زنان لر و لک در هنگام مراسم شادی استفاده می نمایند. اما از دوره قاجار به بعد مردان هم آغاز به استفاده از آن کردند. مردان گلونی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لری مرسوم در منطقه لرستان می بستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می کرده اند. زنان لر در زمان گذشته کت و گُلوَنی را با هم می پوشیدند به صورتی که ” کَت ” را جدا زیر گلونی می بستند تا موهای سر به خوبی پوشیده و مهار شوند.
ریشه کلمه گلونی
گلونی نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده است و به شکلی پارچه ابریشمی رنگین اطلاق می شود. در گذشته نوعی پارچه ابریشمی هندی به اسم «گل بدن» که سطح روی آن متشکل از فقط دو رنگ (مثلا زعفرانی و سیاه) بوده، از هندوستان به ایران وارد می شده است.
واژه گلبدن در فارسی به صورت گلبندی و در زبان لکی و لری به صورت گلونی درآمد. به مرور زمان در میان لرها واژه گلونی نه فقط برای پارچه های زعفرانی، بلکه برای تمام سربندهای رنگی (غیر سیاه) به کار رفت.
نگاهی به گلونی در بستر تاریخ
این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار می رفت و به صورت کلی گفته می شود که سربند و دستار «پوششی با سه هزار سال قدمت» است و از زمان مادها و هخامنشیان در لباس مردان و زنان ایران زمین استفاده می شد. گلونی، سرپوش لری با خصوصیت های خاص در مراسم شادی با رنگ های شاد و از پشت سر بلندتر اما در مراسم عزاداری کوتاه، جمع تر و رنگ آن تیره تر بود. در نوع شهری گُلوَنی جمع تر و کوتاه تر از زنان روستایی پوشیده می شد. نکته جالب توجه دیگر این است که بستن همین گلونی در میان طوایف مختلف لرستان فرق می کند مثل سربند زنان شهرستان دلفان که نسبت به بقیه بزرگ تر بسته می شود.
گلونی، صنایع دستی لرستان از دیرباز تاکنون
قوم لر گلونی ها را خودشان درست می کردند، نقوش هندسی می زدند و برای رنگ آن از رنگ های طبیعی استفاده می کردند. این گلونی سربند زیبای زنان لر به جامانده از هنر دست قومی است که خود تار و پودش را به هم بافته، نقش زده و رنگارنگ کرده اند.
گلونی این دست بافت لری در واقع نوع زندگی را تعریف می کرد و از سویی هیچگاه در نقوش گلونی لری از نقش های لچک، ترنج، اسلیمی و مینیاتوری استفاده نشده و سادگی خاص خویش را داشته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب